Wsparcie osób w kryzysie zdrowotnym i przewlekle chorych

Zapotrzebowanie na wszelkiego rodzaju terapie wskazuje na coś więcej, niż powszechne złe samopoczucie. Możnaby powiedzieć, że mamy do czynienia z epidemią lęku. W tej sytuacji nieodzowne stają się pogłębione badania nad tym fenomenem, prowadzone nie tylko z perspektywy psychologicznej. Samo pojęcie lęku od dawna jest przecież częścią zachodniej tradycji teoretycznej (w tym przede wszystkim filozofii).

Obecność i uwaga jako lekarstwo

Niezależnie jednak od przyszłych postępów w tej dziedzinie już dziś można stwierdzić, że obecność innej osoby ma głęboki wpływ na wyniki terapii, ze szczególnym naciskiem na obecność uważną i empatyczną, która obejmuje pełne zaangażowanie i "dostrojenie" do uzdrawianego na wielu poziomach (fizycznym, emocjonalnym, poznawczym, duchowym). Obecność ta sprzyja silnemu sojuszowi terapeutycznemu, co prowadzi do pełniejszych, przeobrażających doświadczeń psychicznych i do pozytywnych zmian.

Badania wskazują również, że sama fizyczna obecność innej osoby może zmniejszyć reakcje autonomiczne na bodźce awersyjne, a efekt ten może być silniejszy u osób z wyższym poziomem lęku.

Przeżycie doświadczania muzyki

Muzykoterapia oferuje szeroki wachlarz korzyści dla dobrego samopoczucia psychicznego, emocjonalnego i fizycznego poprzez wykorzystanie muzyki w celu osiągnięcia celów terapeutycznych, w tym redukcji stresu, lęku i depresji, poprawy komunikacji i umiejętności społecznych, wzmocnienia funkcji motorycznych i zwiększenia ogólnej jakości życia. Stwierdzono, że muzykoterapia jest skutecznym narzędziem w zwalczaniu zaburzeń związanych z nadużywaniem substancji o potencjale uzależniającym i zaburzeń nastroju.

Muzykoterapia to nie tylko słuchanie ulubionych piosenek w ciężki dzień. To ustrukturyzowane podejście, prowadzone przez przeszkolonych specjalistów, które wykorzystuje muzykę do osiągania konkretnych celów zdrowotnych — od poprawy regulacji emocjonalnej po poprawę jasności poznawczej i jakości snu.

Terapeutyczny wymiar estetyki bodźców słuchowych

Związek między muzyką a emocjami nie jest tylko poetycki — jest głęboko biologiczny. Badania pokazują, że muzyka aktywuje układ nagrody w mózgu, stymulując uwalnianie dopaminy, neuroprzekaźnika związanego z przyjemnością i motywacją. Wzory rytmiczne i struktury harmoniczne wpływają na układ limbiczny, nasze centrum przetwarzania emocji, a także regulują autonomiczny układ nerwowy — równowagę między stanami „walcz lub uciekaj” a „odpoczywaj i przetwarzaj”.

Badanie opublikowane w Psychoneuroendocrinology wykazało, że słuchanie uspokajającej muzyki znacznie obniża poziom kortyzolu, głównego hormonu stresu w organizmie, nawet w trudnych warunkach laboratoryjnych (Thoma i in., 2013). Naukowcy zauważyli mierzalne zmniejszenie częstości akcji serca i subiektywnego stresu po ekspozycji na muzykę, co potwierdza jej rolę jako biologicznego modulatora stresu.

Dowiedziono, że interwencje muzyczne miały klinicznie istotne efekty u użytkowników ze stanami depresyjnymi. W szczególności uczestnicy doświadczyli poprawy nastroju, większej motywacji i mniejszego stresu psychologicznego po ustrukturyzowanych sesjach muzycznych (Bradt & Dileo, 2017). Wykazano również, że muzyka promuje fale mózgowe alfa i theta — wzorce związane ze spokojem, głębokim skupieniem i kreatywnością.

Pomimo faktu, że estetyka została uznana za ważny wymiar muzykoterapii we wczesnych publikacjach (np. Gaston, 1964, 1968; Mueller, J., 1964; Mueller, K., 1964), takie eksploracje były ignorowane lub ograniczane przez długi okres czasu. Fakt ten odzwierciedla niektóre trudności związane z rozważaniem kryteriów artystycznych w dyscyplinie promującej zdrowie. Niewielka liczba tekstów uznających znaczenie wymiarów estetycznych w muzykoterapii może sugerować przekonanie, że estetyka może kolidować z walką muzykoterapii o uznanie jako prawowitej dyscypliny opieki zdrowotnej. Jednak obecnie coraz większa grupa muzykoterapeutów zaczęła kwestionować takie perspektywy i wysunęła estetykę na pierwszy plan dyskursu muzykoterapii, przyjmując głównie jakościowe i fenomenologiczne podejścia do wiedzy.

Jednym z najnowszych wkładów w ten dyskurs jest artykuł Aigena (2007) „W obronie piękna: rola estetyki w teorii muzykoterapii”. W tym artykule Aigen twierdzi, że „doświadczenie estetyczne obejmuje i modeluje procesy transformacji, które są niezbędnymi elementami udanej muzykoterapii”. Trzy podstawowe punkty, które wyłaniają się z jego przesłanki, to: doświadczenie estetyczne, transformacja i udana muzykoterapia.

Wielu badaczy uważa muzykę za medium doświadczalne, którego walory estetyczne są istotnym aspektem jego wartości klinicznej. Muzyka w muzykoterapii nie jest wykorzystywana wyłącznie jako środek do celu, do którego można dotrzeć alternatywnymi ścieżkami. Muzyka jest medium, które jest przedmiotem zainteresowania relacji terapeutycznej i nie jest oddzielone od jej celów klinicznych. Muzyka jest niewątpliwie medium artystycznym, które jest definiowane przez elementy, które dają początek doświadczeniom estetycznym. Jeśli elementy, które definiują muzykę jako muzykę, nie byłyby centralnymi częściami zastosowań klinicznych, to trudno byłoby zrozumieć, dlaczego dyscyplina muzykoterapii przybrała taki kształt i metodologię, jaka istnieje i dlaczego cieszy się takim oddaniem klientów, których życie odmienia się dzięki niej.

Doświadczenie estetyczne odpowiada na poszukiwanie sensu i celu w życiu, które jest powszechne wśród wielu klientów muzykoterapii, ponieważ zapewnia połączenie między jednostką, a otaczającą ją rzeczywistością. Muzyka w muzykoterapii nie jest środkiem, ale medium dla doświadczeń interpersonalnych, emocjonalnych i estetycznych. Daje uczestnikom okazje do odkrywania, doświadczania i przekształcania różnych aspektów ich samych i ich relacji ze środowiskiem i innymi ludźmi wokół.